UEFA European Football Championship, thường được gọi đơn giản là Euro hoặc Giải vô địch bóng đá châu Âu, là giải bóng đá lớn thứ hai dành cho các đội tuyển quốc gia châu Âu, chỉ sau World Cup. Giải đấu được tổ chức 4 năm một lần, vào các năm chẵn, bởi Liên đoàn bóng đá châu Âu (UEFA).
Lịch sử hình thành
Lịch sử của Euro bắt đầu từ năm 1958, khi ý tưởng về một giải đấu bóng đá châu Âu dành cho các đội tuyển quốc gia được đưa ra bởi Henri Delaunay – Bí thư điều hành của UEFA khi đó. Ông muốn tạo ra một giải đấu mang tính liên đoàn nhằm thúc đẩy sự phát triển của bóng đá châu Âu, đồng thời tăng cường mối quan hệ, sự hiểu biết giữa các nước châu Âu.
Kỳ Euro đầu tiên
Euro 1960 là giải đấu đầu tiên được tổ chức và có 4 đội tham dự gồm Nam Tư, Tiệp Khắc, Pháp và Liên Xô. Sau đó, giải được mở rộng dần quy mô và thu hút nhiều đội tuyển hơn tham gia.
Để vinh danh người khởi xướng ra đời Euro là Henri Delaunay, ban tổ chức quyết định đặt tên chiếc cúp trao cho đội vô địch Euro là “Cúp Henri Delaunay” kể từ năm 1960. Hình ảnh chiếc cúp mang tên ông trở thành biểu tượng của giải đấu Euro.
Vòng loại và vòng chung kết
Sau nhiều lần thay đổi, Euro hiện nay được chia làm hai giai đoạn: vòng loại và vòng chung kết. Tại vòng loại, 55 đội tuyển châu Âu được chia thành 10 bảng đấu, các đội đầu bảng và tốp đội nhì bảng xuất sắc nhất sẽ giành quyền vào vòng chung kết.
Vòng chung kết Euro hiện gồm 24 đội, được chia thành 6 bảng 4 đội. Các đội nhất, nhì mỗi bảng cùng 4 đội xếp thứ ba tốt nhất sẽ vượt qua vòng bảng. Các trận đấu tiếp theo diễn ra theo thể thức loại trực tiếp từ vòng 1/8 cho đến trận chung kết, quyết định nhà vô địch Euro.
Các đội đã Vô địch euro
Tính đến nay, sau 14 kỳ Euro đã diễn ra, chỉ có 10 quốc gia khác nhau được xướng tên ở vị trí vô địch. Trong đó, đội tuyển Đức và Tây Ban Nha là hai đội bóng thành công nhất với 3 lần lên ngôi vô địch. Tiếp đó là Pháp với 2 lần vô địch. Các đội còn lại như Bồ Đào Nha, Hy Lạp, Tiệp Khắc, Đan Mạch, Hà Lan, Liên Xô và Ý mỗi đội đều 1 lần đăng quang.
Tuy nhiên, nếu xét về thành tích chung qua các mùa giải, đội Đức vẫn là đội có thành tích ấn tượng nhất với 3 chức vô địch, 4 lần về nhì và 21 lần liên tiếp góp mặt ở vòng chung kết tính đến Euro 2020. Thống kê này cho thấy bóng đá Đức vẫn đang là lực lượng mạnh nhất châu Âu.
Sự khác biệt giữa euro và world cup
Không giống World Cup vốn tổ chức theo hình thức luân phiên giữa các châu lục, Euro luôn diễn ra trong phạm vi châu Âu. Ban đầu, các quốc gia chủ nhà Euro được UEFA lựa chọn và thông báo trước vài kỳ giải. Tuy nhiên kể từ Euro 2020, UEFA đã áp dụng hình thức đấu thầu để chọn ra quốc gia chủ nhà, với quy trình chặt chẽ và công khai. Việc làm này giúp nâng cao tính công bằng và cạnh tranh hơn giữa các ứng viên chủ nhà tiềm năng.
Vị thế euro ngày càng được khẳng định
Trải qua hơn 60 năm phát triển với 16 kỳ Euro đã diễn ra, giải đấu này ngày càng khẳng định được vị thế và uy tín của mình. Euro là một kỳ World Cup thu nhỏ của riêng châu Âu, nơi quy tụ được tinh hoa bóng đá đỉnh cao của lục địa già. Các cầu thủ hàng đầu thế giới thi nhau khoác áo đội tuyển quốc gia để giành vinh quang cho quê hương mình tại đấu trường danh giá này.
Nơi các HLV thể hiện tài cầm quân
Sân chơi Euro cũng chính là nơi để các huấn luyện viên lỗi lạc thể hiện tài năng chiến thuật và khả năng xây dựng lối chơi đội nhóm của mình. Nhiều ông thầy thành danh của bóng đá thế giới có công đưa đội tuyển quốc gia vô địch Euro, điển hình như Helmut Schön, Jose Mourinho, Luis Aragones…
Nhà tài trợ tiếp thị thị trường
Không thể phủ nhận Euro còn là sân chơi lý tưởng để các nhà tài trợ tiếp thị sản phẩm của mình tới hàng triệu khán giả đam mê bóng đá khắp châu Âu và thế giới. Đó là lý do tại sao các thương hiệu hàng đầu như Adidas, Carlsberg, Coca Cola, KIA… đều sẵn sàng bỏ ra hàng chục triệu USD để được đồng hành cùng giải đấu này với vai trò nhà tài trợ.
Theo thống kê, Euro 2016 là giải vô địch bóng đá châu Âu đầu tiên vượt mốc doanh thu 1,9 tỷ Euro, cao hơn 30% so với con số 1,4 tỷ Euro đạt được ở Euro 2012. Dự kiến con số này sẽ tiếp tục tăng cao trong những kỳ Euro sắp tới, phản ánh sức hấp dẫn và giá trị thương mại khổng lồ của giải đấu này.
Euro 2020 vừa kết thúc còn để lại nhiều dấu ấn đẹp trong lòng người hâm mộ bóng đá châu Âu nói riêng và thế giới nói chung. Giải đấu diễn ra vào mùa hè năm 2021 do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 nhưng vẫn thu hút được sự quan tâm của hàng triệu khán giả.
Điểm nhấn của Euro 2020 chính là sự kết hợp độc đáo giữa việc tổ chức tại 11 thành phố của 11 quốc gia châu Âu khác nhau. Điều này giúp lan tỏa tinh thần bóng đá đến toàn bộ lục địa già. Bên cạnh đó, các trận cầu hấp dẫn, chất lượng, kịch tính cùng phong độ cao ngất ngưởng của các đại diện Italy, Anh, Tây Ban Nha, Bỉ, Đan Mạch… cũng góp phần tạo nên thành công cho Euro 2020.
Cuối cùng, chiến thắng thuyết phục trước các đối thủ mạnh trên con đường đăng quang của đội tuyển Ý đã giúp họ giành chức vô địch Euro 2020 thuyết phục. Đây là danh hiệu Euro thứ hai trong lịch sử bóng đá Ý, sau 53 năm chờ đợi kể từ Euro 1968.
Giải vô địch bóng đá châu Âu 2024
Giải vô địch bóng đá châu Âu 2024 (Fußball-Europameisterschaft 2024), gọi tắt là UEFA Euro 2024, đây là lần tổ chức thứ 17 của Giải vô địch bóng đá châu Âu, giải bóng đá quốc tế 4 năm diễn ra một lần giành cho các đội tuyển quốc gia thuộc thành viên của UEFA. Giải đấu lần này sẽ được tổ chức tại Đức khởi tranh từ ngày 14 tháng 6 , và kết thúc bằng trận chung kết vào ngày 14 tháng 7 năm 2024.
Đây cũng là lần thứ 3 nước Đức được vinh dự tổ chức Giải vô địch bóng đá châu Âu và là lần thứ 2 từ khi Đức thống nhất (Tây Đức cũ đã tổ chức giải đấu vào năm 1988 và 4 trận đấu của Euro 2020 vào năm 2021 ở Munich). Điều đặc biệt, đây sẽ là lần đầu tiên giải đấu Euro được tổ chức ở Đông Đức cũ với Leipzig là chủ nhà.
Kết luận
Nhìn lại chặng đường phát triển hơn 60 năm qua, có thể tự hào nói Euro là một trong những giải bóng đá quốc tế thành công và có uy tín bậc nhất trên thế giới. Không chỉ là đấu trường tôn vinh các ngôi sao và đội bóng xuất sắc nhất châu Âu, Euro còn góp phần quảng bá và đưa bóng đá đến với đông đảo khán giả trên toàn thế giới.